Khi Diego Simeone đến Atlético Madrid vào tháng 12 năm 2011, ông đã kế thừa một đội bóng thiếu bản sắc và đang gặp khó khăn. Ngay lập tức, chiến lược gia người Argentina đã thổi vào đội bóng một luồng sinh khí mới, xây dựng một phong cách chơi đặc trưng, thường được biết đến với cái tên “Cholismo”. Giai đoạn đầu dưới thời Simeone, Atlético Madrid nổi tiếng với lối chơi phòng ngự phản công cực kỳ kỷ luật và hiệu quả.
Nền tảng của Cholismo sơ khai là một hệ thống phòng ngự vững chắc, thường được bố trí theo sơ đồ 4-4-2 cổ điển. Hai hàng phòng ngự bốn người giữ cự ly cực kỳ gần nhau, bịt kín mọi khoảng trống ở trung lộ và buộc đối thủ phải đưa bóng ra biên. Các cầu thủ di chuyển đồng bộ, quyết liệt trong tranh chấp và không ngại va chạm. Triết lý “nỗ lực không thể thương lượng” (El esfuerzo no se negocia) được thấm nhuần sâu sắc. Trên mặt trận tấn công, Atlético ưu tiên những đường chuyền dài vượt tuyến nhanh chóng cho các tiền đạo tốc độ và mạnh mẽ như Radamel Falcao hay Diego Costa, hoặc tận dụng các tình huống cố định. Lối chơi này tuy không hoa mỹ nhưng đầy gai góc và hiệu quả, mang về cho họ chức vô địch La Liga 2013-2014 và hai lần vào chung kết Champions League.
Hình ảnh Diego Simeone chỉ đạo chiến thuật phòng ngự phản công trứ danh của Atlético Madrid giai đoạn đầu những năm 2010
Tuy nhiên, thành công ban đầu cũng khiến lối chơi của Atlético bị các đối thủ nghiên cứu kỹ lưỡng. Việc phải đối mặt với những hàng phòng ngự lùi sâu, nhường thế trận trở nên thường xuyên hơn. Đồng thời, việc chiêu mộ những cầu thủ kỹ thuật và sáng tạo hơn như Antoine Griezmann đòi hỏi một sự điều chỉnh trong cách tiếp cận trận đấu. Diego Simeone nhận ra rằng, để duy trì vị thế cạnh tranh, Atlético không thể chỉ dựa mãi vào phòng ngự chặt và phản công nhanh.
Sự thay đổi bắt đầu manh nha từ khoảng giữa thập niên 2010. Simeone bắt đầu thử nghiệm các phương án tấn công đa dạng hơn. Đội bóng dần kiểm soát bóng nhiều hơn, triển khai tấn công từ phần sân nhà một cách kiên nhẫn hơn thay vì chỉ phất bóng dài. Vai trò của các tiền vệ trung tâm như Koke hay Saúl Ñíguez trở nên quan trọng hơn trong việc luân chuyển bóng và điều tiết nhịp độ. Các hậu vệ cánh cũng được khuyến khích dâng cao tham gia tấn công thường xuyên hơn. Dù vậy, nền tảng phòng ngự kỷ luật và cường độ cao vẫn là cốt lõi không thay đổi. Sự thích nghi này giúp Atlético duy trì sức mạnh và giành thêm danh hiệu Europa League 2018.
Antoine Griezmann, một cầu thủ kỹ thuật, minh chứng cho sự thay đổi và thích nghi trong lối chơi của Atlético Madrid dưới thời Simeone
Bước vào giai đoạn gần đây, đặc biệt là từ mùa giải 2020-2021, sự thay đổi trong lối chơi của Atlético Madrid càng trở nên rõ rệt. Simeone đã mạnh dạn áp dụng sơ đồ 3-5-2 (hoặc các biến thể 3-4-2-1, 3-1-4-2) một cách thường xuyên hơn. Hệ thống này cho phép Atlético triển khai bóng tốt hơn từ tuyến dưới với ba trung vệ, đồng thời giải phóng hai cầu thủ chạy cánh (wing-backs) để tạo chiều rộng và sức tấn công biên mạnh mẽ. Sự xuất hiện của những cầu thủ đa năng và có khả năng tấn công tốt như Marcos Llorente (được đẩy lên cao hơn), Yannick Carrasco hay sự hồi sinh của Thomas Lemar đã mang đến nhiều giải pháp tấn công hơn.
Với sơ đồ mới và những con người phù hợp, Atlético trở nên linh hoạt hơn trong cách tiếp cận trận đấu. Họ có thể pressing tầm cao quyết liệt hơn khi cần, nhưng cũng sẵn sàng lùi sâu phòng ngự khi đối đầu với các đội mạnh. Khả năng tạo đột biến từ các tiền vệ tấn công và sự sắc bén của những tiền đạo như Luis Suárez đã giúp họ giải quyết tốt hơn các trận đấu với những đối thủ chủ động phòng ngự số đông. Chức vô địch La Liga mùa giải 2020-2021 là minh chứng rõ ràng nhất cho sự thành công của cuộc cách mạng chiến thuật này. Đội bóng đã vô địch với một phong cách tấn công chủ động và đa dạng hơn hẳn so với trước đây.
Nhìn lại hành trình hơn một thập kỷ của Diego Simeone tại Atlético Madrid, có thể thấy rõ sự thay đổi đáng kể trong lối chơi của đội bóng. Từ một khối phòng ngự bê tông và phản công chớp nhoáng, Atlético đã tiến hóa thành một đội bóng cân bằng hơn, linh hoạt hơn về chiến thuật và có khả năng tấn công đa dạng hơn. Tuy nhiên, bản sắc cốt lõi của “Cholismo” – tinh thần chiến đấu, sự kỷ luật, cường độ và tập thể – vẫn luôn được duy trì. Sự thay đổi này không chỉ giúp Atlético Madrid duy trì sức cạnh tranh ở đỉnh cao mà còn cho thấy khả năng thích ứng và làm mới mình đáng kinh ngạc của Diego Simeone.
